"Het Avondmaal der Zielen": Maria Laura Berlinguer vertelt over haar magische, diepgaande en vrouwelijke Zuiden.

Bij het bekijken van een zonsondergang boven zee, is er iets diepgewortelds gemeenschappelijks tussen Sardinië en Apulië. Het is niet alleen de schoonheid van het landschap, maar een subtielere band, een van geschiedenis, spiritualiteit en stiltes vol herinneringen. Juist vanuit deze affiniteit is Maria Laura Berlinguers nieuwste roman, Het Avondmaal der Zielen (HarperCollins Italia), ontstaan. Geworteld in de Sardijnse traditie, spreekt het boek ook – verrassend genoeg – tot Apulië en tot al die landen in het zuiden die oude, gelaagde en vaak vergeten herinneringen met zich meedragen.

De auteur zal op 31 augustus in Bisceglie en op 1 september in Ceglie Messapica in Puglia zijn om haar roman te presenteren, die op 2 september uitkomt en al in verschillende Europese landen wordt gepubliceerd. Het werk verweeft herinnering, spiritualiteit, geschiedenis en mysterie met een zintuiglijke stijl die de lezer omhult. Het decor is niet een ansichtkaartachtig Sardinië, dat van de Mamuthones en de kristalheldere zee, maar eerder een eiland bezield door archaïsche rituelen en krachtige vrouwelijke figuren. De titel van de roman zelf verwijst naar een van deze rituelen: sa hena pro sos mortos – "het avondmaal van de zielen" – een oud Sardijns ritueel waarbij in de nacht van de doden de tafel wordt gedekt voor de geesten van de voorouders. "Het is een moment van stilte", legt de auteur uit, "waarin de levenden en de doden elkaar ontmoeten, niet als geesten, maar als gidsen, als tedere aanwezigheden, als actieve herinnering."

De roman brengt het ritme van tijd en generaties over. Wat inspireerde je om een ​​verhaal te vertellen dat zweeft tussen verleden en heden?

Herinneringen vormen het uitgangspunt. Er is een individuele herinnering, verbonden met familie, en een meer collectieve, historische herinnering. Ik was geïnteresseerd in het verweven van deze twee niveaus. Ik ben ervan overtuigd dat herinneringen, mits niet onderdrukt, naast de geschiedenis kunnen bestaan ​​en een verhaal kunnen worden. Dit is wat ik wilde doen: persoonlijke verhalen terugvinden die kruisen met belangrijke gebeurtenissen.

Het Sardinië dat je beschrijft is eeuwenoud, bijna magisch, maar ook rauw en concreet. Wat is je band met dit land en in hoeverre heeft het de roman beïnvloed?

"Heel sterk. Sardinië is niet alleen zee en eten. Net als Puglia is het een land van contrasten, rijke geschiedenis en vergeten culturele erfenissen. Ik wilde dat Sardinië van geleerden, sterke vrouwen en eeuwenoude en vaak vergeten tradities terugbrengen."

Iride, de hoofdpersoon, keert na jaren terug naar huis en ontdekt begraven familiegeheimen. Waarom vind je familiewaarheden zo eng?

Omdat ze ons kunnen beïnvloeden. Er is een hele tak van de psychologie die zich hiermee bezighoudt: psychogenealogie. Familiegeheimen genereren stiltes, spoken, crypten. En wij dragen, onbewust, die last. Duiken in onze herinneringen kan ons bevrijden en ons in staat stellen echt te weten wie we zijn.

"Sa hena pro sos mortos", het avondmaal van de zielen, is meer dan een ritueel. Waar komt deze suggestieve vertelkeuze vandaan? "Bij toeval. Tijdens mijn studie in de Sardijnstalige bibliotheek ontdekte ik dit prachtige ritueel, dat in sommige gebieden nog steeds leeft. Op Sardinië is de dood geen einde, maar een overgang. De doden keren terug als welwillende geesten, beschermers, die ons helpen te leven. Het is een concept dat me fascineerde en dat ik in het verhaal wilde verwerken."

De roman combineert spiritualiteit, geschiedenis, psychologie en mysterie. Hoe heb je deze elementen in balans gebracht zonder de plot te overbelasten?

Met lichtheid. Ik wilde geen essay schrijven, maar een verhaal. Lichtheid is geen oppervlakkigheid: het is een stijl. Ik wilde dat iedereen mijn roman kon lezen, zelfs degenen die Sardinië niet kennen, en er met hun zintuigen verliefd op zouden worden: de zuidelijke regio's zijn niet te beschrijven zonder de zintuigen. Het geluid van de wind in de olijfbomen, de geur van de aarde, de smaak van de gerechten. Alles is vertelling.

Veel vrouwelijke personages, van Tata tot Mimì, hebben kracht, pijn en geheimen. Is het een door en door vrouwelijke roman? "Absoluut. Ik geloof diep in de kracht van vrouwen en in zusterschap. De vrouwen die ik portretteer, zijn bewakers van tradities, maar ook van emoties, van empathische kennis."

Het verleden is hier niet alleen een setting, maar ook een personage. Was het schrijven van dit verhaal ook een reis naar je eigen persoonlijke geheugen?

Zonder twijfel. Mijn overgrootvader was archeoloog en verzamelaar. Hij bracht me een passie voor ontdekkingen bij. Sommige van de artefacten die hij aan het Sanna Museum schonk, inspireerden me. Zijn verhalen, verteld door mijn grootvader, hebben me geïnspireerd in mijn schrijfwerk en zijn ook een manier geweest om die verloren gegane wortels in de meanders van de tijd te herontdekken.

Er wordt sterk verwezen naar identiteit en onzichtbare nalatenschap. Iride erft veel meer dan een huis. Was dit de boodschap?

Precies. Ware nalatenschap is niet materieel. Het bestaat uit waarden, bewustzijn en onbeantwoorde vragen. Iride vindt zichzelf bij het ontdekken van de waarheid. En het is een positieve boodschap: je verleden kennen helpt je een authentiekere toekomst op te bouwen.

Als je echt aan het Avondmaal der Zielen zou kunnen zitten, welk personage uit jouw verhaal of leven zou je dan nog een keer willen zien?

"Zeker Tata, de genezer. Die vrouwen hebben echt bestaan. Ze waren rolmodellen, in staat om niet alleen lichaam maar ook ziel te genezen. Wat mijn persoonlijke leven betreft, ik zou mijn overgrootvader graag nog eens zien. Ik zou graag willen weten hoe hij het deed, wat hij ervan vond. Zijn nieuwsgierigheid wekte de mijne."